Uzroci neformalne gradnje u Crnoj Gori su različiti, i mogu se generalno podijeliti na unutrašnje i spoljašnje uzroke.

Unutrašnji uzroci se odnose na neadekvatnu stambenu i zemljišnu politiku, nerazvijene modele legalizacije gradnje, neadekvatan sistem i koncept urbane gradnje, ograničenu ponudu građevinskog zemljišta, neriješene vlasničke odnose na njemu, na skupe i dugotrajne procedure za dobijanje građevinske dozvole, itd.

Spoljašnji uzroci su: demografski pritisak, nagli priliv stanovništva iz ratom zahvaćenih prostora u okruženju, višedecenijska ekonomska stagnacija, politički motivisano tolerisanje, slabi administrativni kapaciteti, korupcija i monopol, itd.

Na javnoj tribini “Legalizacija bespravno sagrađenih objekata” održanoj 25. maja u glavnom amfiteatru Akademije znanja u opštini Budva prisustvovali su brojni građani koji su postavili veliki broj pitanja vezanih za postupak legalizacije bespravno sagrađenih objekata.

Predstavnik ADP Zid, Andrej Milović, govorio je o beneficijama koje legalizacijom građani dobijaju, kao i inicijativama ADP Zid prema opštinama radi unapređivanja postupka legalizacije. Predstavnik Ministarstva održivog razvoja i turizma, Marko Čanović, upoznao je građane sa novim Zakonom o planiranju prostora i izgradnji objekata – dio koji se odnosi na postupak legalizacije objekata. Predstavnik Sekretarijata za urbanizam i održivi razvoj, Stevo Davidović, govorio je o stanju legalizacije u opštini Budva.

Najviše pažnje i rasprave među učesnicima odnosilo se na legalizaciju stanova koji se nalaze u objektima kolektivnog stanovanja - zgradama. Građani su istakli da je veliki problem u objektima gdje je došlo do prekoračenja i gdje je određeni broj etaža legalan, a pretposljednja i/ili posljednja etaža nelegalna jer se radi o prekoračenju građevinske dozvole ili dogradnje. U ovoj situaciji potrebno je priložiti elaborat i projekat za cijelu zgradu, a ne samo za dogradjeni ili prekoračeni dio, jer se zgrada posmatra kao cjelijna. Problem predstavlja to što je većina stanara u legalnom dijelu zgrade ne žele da participiraju u finansiranju postupka legalizacije zbog drugih stanara, a ukoliko se radi o nelegalnosti kompletne zgrade, postoje oni koji takođe ne žele da participiraju u finansiranju i ne žele da pokreću postupak legalizacije te taj teret moraju da snose samo oni čiji su stanovi nelegalni, tj. oni koji žele da legalizuju, pa se dovode u poziciju da oni ne mogu da plate elaborat i projekat za cijelu zgradu, a samim tim ne mogu ni da legalizuju.

Jedan građanin je predstavio problem koji ima sa bankom, gdje se banka upisala kao vlasnik zemljišta koje je bilo pod hipotekom, iako je vlasnik zemljišta redovno izmirivao kredit, te sada postoji problem jer ne može da pokrene postupak legalizacije objekta na tom zemljištu, jer više nije vlasnik zemljišta, a banka ne želi da preda zahtjev i legalizuje objekat. 

Građani su imali pitanja oko produženja roka za legalizaciju, na šta im je opet ukazano da produženja roka neće biti i da predaju zahtjev do 15. jula, u suprotnom neće moći da legalizuju svoj objekat. Takođe, interesovali su se i za period gradnje poslije zemljotresa 1979. godine, za koji je takođe potrebna građevinska dozvola, jer je postojala planska dokumentacija.

Veliki broj pritužbi i ovog puta odnosio se na Upravu za nekretnine – katastar, gdje su i građani, kao i učesnici istakli da je neprihvatljivo da se toliko dugo čega na ovjeru elaborata i da je cijeli proces u zastoju zbog toga.