Riječ STRES dolazi od engleske riječi Stress, što znači udarac, a pojam stresa u užem smislu označava reakciju ljudskog organizma na djelovanje stresora. Stres na poslu stvara pretpostavke za moždani i srčani udar, uništava mentalno zdravlje i skraćuje život. Još prije desetak godina Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) je stres na radnom mjestu proglasila svjetskom epidemijom, a od tada se stres na poslu još više povećao zbog produbljene globalne krize i nezaposlenosti.

Istovremeno dugotrajno prisustvo više stresora na poslu dovodi do sindroma profesionalnog sagorijevanja–tzv. sindroma burnout. Stres vezan uz posao nastaje kada faktori posla u interakciji sa zaposlenim mijenjaju njegovo psihološko ili fiziološko stanje do te mjere da ono odstupa od normalnog funkcionisanja. Sindrom profesionalnog sagorijevanja u psihijatriji je, prema Klasifikaciji mentalnih poremećaja i poremećaja ponašanja (ICD-10), uključen u dijagnozu poremećaji prilagođavanja (F43.2), koje odlikuju poremećaji u socijalnom ili radnom, odnosno akademskom funkcionisanju.

FAZE SINDROMA PROFESIONALNOG SAGORIJEVANJA

I stepen– početna načetost stresom

U početnoj načetosti stresom javljaju se psihološke i fiziološke reakcije, kao npr. stalna razdraženost, anksioznost, razdoblja s povišenim pritiskom, škripanje zubima u snu, nesanica, zaboravljivost, palpitacije srca, neuobičajna aritmija, problemi koncentracije, probavni problemi i akutni gastrointestinalni simptomi. Pored toga, posao se više ne doživljava kao zadovoljstvo. Kod pojave bilo koja dva od navedenih simptoma, možemo biti sigurni da smo ušli u prvu fazu stresa.

II stepen – reaktivna kompenzacija stresa sa očuvanjem energije

Manifestuje se kroz: pretjerano kašnjenje na posao, odgađanje poslova i nerado prihvatanje novih radnih zadataka, produžavanje radnih pauza, stalni umor, izolaciju od prijatelja i porodice, porast cinizma, ogorčenost, pretjeranost u pušenju, ispijanju kafe, opijanju, uzimanju lijekova i psihoaktivnih supstanci i pojavi apatije. Pojava bilo koja dva od navedenih simptoma ukazuje na postojanje druge faze izgaranja.

III stepen – faza istrošenosti

Pojedincu se čini da je upao u zatvoreni krug – postaje umoran i nervozan, naglo mršavi ili se deblja te ima problema sa spavanjem. Osjeća ljutnju i krivi druge za ono što mu se događa. Otvoreno počinje biti kritičan prema nadređenima i kolegama. Osjeća se bespomoćno. Anksioznost i depresija postaju dio svakodnevnice pojedinca, koji je često bolestan i žali se na hronične želudačne i crijevne probleme, hroničnu psihičku i fizičku izmorenost, hronične glavobolje ili migrene. U ovoj fazi posao se počinje doživljavati kao opterećenje, a sve je praćeno i osjećajem stalnog neuspjeha, gubitka samopouzdanja i vjere u sebe, kao i osjećajem nesposobnosti da se naprave bilo kakve promjene u životu. Pojava bilo koja dva od navedenih simptoma siguran je znak treće faze izgaranja. Ova faza je ozbiljna i ako se ne potraži pomoć, može ostaviti ozbiljne posljedice na zdravlje.

Postoje četiri koraka koja je potrebno napraviti u cilju suočavanja s problemom profesionalnog sagorijevanja, a to su:

1. Identifikovati simptome, prepoznati stresore u radnom okruženju
2. Pronaći način kako se nositi sa nastalim simptomima
3. Ako je moguće – izbjeći produbljivanje simptoma i stanja
4. Posvetiti se fizičkom i psihičkom oporavku