facebook  twitter

Pristup socijalnim pravima

Zbog nametnutnih mjera štednje od strane MMF-a, Bugarska je bila primorana da krene putem privatizacije, čak i onih tržišta koja su prirodni mnonpoli, kao voda i struja. Naime, vodovod i kanalizacija u Sofiji je privatizovan 2000. godine, što je dovelo do mnogostrukog poskupljenja cijene vode, nedovoljnih investicija u mrežu, gubici na mreži se nisu smanjili, kvalitet vode je ostao isti, a sve to je propraćeno mnogobrojnim skandalima i aferama. Sofija je nažalost postala primjer kako ne treba upravljati svojim vodnim resursima. 

Prijedlog koji je “Vodovod i kanalizacija” Podgorica poslao Regulatornoj agenciji za energetiku radi povećanja cijene vode za 22%, ukoliko bude usvojen, predstavljao bi najnoviji udar na ionako sve nepovoljniju finansijsku situaciju stanovnika Glavnog grada. Ova odluka bi posebno negativno uticala na ranjive socijalne grupacije, a s obzirom da ne postoje subvencije niti drugi jasni mehanizmi za ranjive kupce vode, socijalna kohezija i dostojanstven život ovih ljudi bi bili ugroženi.

Socijalno stanovanje u Beču je široko rasprostranjeno još od 1920-ih kada je posleratna opština, na čelu sa socijaldemokratima, počela da gradi velike stambene blokove širom grada - obično od šest do osam stambenih blokova sa zajedničkim zelenim površinama. Danas, svako ko zarađuje do 53.225 dolara neto godišnje može podnijeti zahtjev za subvencionirani stan u Beču u zemlji gdje srednji bruto godišnji prihod iznosi oko 31.500 dolara.

Evropska Unija je jedna od najurbanizovanijih područja na svijetu. Danas više od 70% evropskih građana živi u urbanom području. UN procjenjuje da će do 2050. godine ovaj procenat dostići 80%. Razvoj urbanih područja će imati veliki uticaj na budući održivi razvoj (ekonomski, ekološki i socijalni) Evropske unije i njenih građana.
Voda se često naziva nužnost broj jedan života, i zbog toga je veoma kontroverzno kada ekonomisti koriste ekonomske metodologije za analizu specifičnosti vodoprivrednog sektora. Razlog za to je da se voda smatra ljudskim pravom koje ni pod kojim okolnostima ne smije da padne u ruke kompanija čiji je cilj da maksimiziraju profit. Međutim, upravo zbog činjenice da čovječanstvo zavisi od vode u svakom pogledu, ekonomisti trebaju isto tako imati pravo glasa u ovom osjetljivom pitanju.
Prva uspješna Evropska građanska inicijativa je bila Right2Water, koja je zahtjevala da voda za piće bude garantovano ljudsko pravo i da se voda ne smije privatizovati.
 

Gradovi, regioni i zemlje širom svijeta sve više se odlučuju da zatvore knjigu o privatizaciji vode i da „rekomunalizaciju“ tako što preuzimaju kontrolu nad upravljanjem vodom i kanalizacijom. U mnogim slučajevima, ovo je odgovor na lažna obećanja privatnih operatera i njihov neuspjeh da stave potrebe zajednice prije ostvarenja profita.

Prema standardima UN, komponenta priuštivosti ljudskog prava na vodu “zahtijeva da direktni i indirektni troškovi vezani za vodu i kanalizaciju ne bi trebalo spriječiti osobu da ima pristup bezbjednoj i čistoj vodi za piće i ne bi trebalo da kompromituje njegov ili njenu sposobnost da uživa druga prava, kao što je pravo na hranu, stanovanje, zdravlje i obrazovanje. ”.  Ovaj standard ne zahtjeva besplatnu vodu i sanitarije, ali već daje relativnu mjeru priuštivosti koji povezuje dozvoljene troškove vodnih usluga sa individualnim prihodima.

Da bu vida bila adekvatna za ljudsku upotrebu, ona mora biti dovoljna, sigurna, prihvatljiva, fizički pristupačna i lako dostupna, kao i priuštiva. 

Zemlje, male i velike, razvijene i u razvoju, imaju probleme vezane za kvalitet, količinu, dostupnost i pristup vodi. Ovim problemima su potrebna neposredna i efikasna rješenja zbog kritičnog značaja vode za ljudsko zdravlje, život i dostojanstvo. Nedostatak vode može dovesti do smrti od dehidracije, kao i drugih ozbiljnih bolesti i rizika, uključujući dijareju, arsenizu, fluorozu, šistosomiozu, helmintiju, malariju, legionelozu, trahom ali i koleru, tifus, dizenteriju i razne druge bolesti. Žene, djeca, manjinske grupe, domorodaćki narodi, izbjeglice i zatvorenici su najugroženije grupe kada se radi o pravu na vodu.