Iako će set ovih zakona sačekati novog ministra/ministarku, s obzirom na to da je ADP - Zid imao aktivnu ulogu u pružanju pomoći i podrške građanima u procesu legalizacije tokom prethodnog pokušaja regulisanja ovog problema, te poštujući utvrđeni rok za dostavljanje primjedbi, osjećamo potrebu prema građanima koji su i zbog nas ušli u ovaj proces, da i javno predstavimo naše predloge dopuna predloženog nacrta ali i damo podršku pokušaju raskida sa praksom neformalne gradnje.

Naša prva primjedba na Nacrt zakona o legalizaciji bespravnih objekata, odnosi se na opšte uslove za legalizaciju, tačnije na rok za upis u katastar o nepokretnostima, koji je, po Nacrtu, 6 mjeseci od dana stupanja na snagu ovog Zakona. Mi predlažemo da se ovaj rok usaglasi sa rokovima stupanja na snagu i validnosti detaljnih urbanističkih planova koji će se, usvajati na osnovu novog Zakona o planiranju prostora. Najveći broj objekata koji su se mogli legalizovati po važećim urbanistickim planovima već su legalizovani i to je svega par procenata. Za jedan dio objekata urbanistički planovi su stavljeni van snage pa ne postoji mogućnost legalizacije, a za najveći dio objekata potrebno je uklapanje u nove urbanističke planove. Izradom Zakona, država se obavezala da će legalizovati sve što se može legalizovati, a što nije na rutama infrastrukturnih projekata i nalazi se na orto-foto snimku iz 2018. Drugi razlog je što bi ovim napravili istu grešku kao sa prethodnim zakonom, opteretili katastarske službe, a sam proces bi opet čekao nove urbanističke planove. Treći i najbitniji razlog je to što fokus ovoga Zakona treba da bude rješavanje pitanja onih uzurpatora prostora koji su se oglušili o zakon i gradili nakon orto-foto snimka. Od njih treba naplatiti naknade za korišćenje prostora i od tih naknada investirati u Fond za priuštivo stanovanje.

Druga primjedba odnosi se na dodatne uslove za legalizaciju koji se nameću kao što su odstupanje objekata od regulacione linije, udaljenosti od najmanje 1m od susjedne katastarske parcele ili vrsta materijala koji su korišćeni za izgradnju jer je kod poziva za legalizaciju država jasno bila stanovišta da će „biti legalizovani svi objekti koji nisu na prostoru predviđenom za važne infrastrukturne projekte.“ S obzirom na nevedeno, sada se ne mogu dodavati novi uslovi. Cilj ovim zakonom bi trebao biti, da se omogući legalizacija bez dodatnih opterećenja. Osim toga, provjera statičkih i seizmičkih uslova je jedan od dokumenata koji se prilaže u procesu legalizacije. Država po svom prijedlogu zakona nema način da mimo ovoga utvrdi kvalitet i vrste matrijala pa samim tim je provjera materijala neprimjenjiva norma.

Sledeća primjedba odnosi se na postojanje člana 12, koji se odnosi na legalizaciju objekata u zaštićenim zonama u kojem se navodi da, objekti koji su izgrađeni u zaštićenim zonama, mogu biti legalizovani ukoliko ispunjavaju uslove. Smatramo da je ovaj član nepotreban, te da daje ideju planerima da se predviđa urbanistička legalizacija u ovim zonama.

Dalje smatramo da je potrebno brisati ili precizirati stav 4 u članu 13. Njime je predviđeno da rješenje o legalizaciji objekta sadrži i konstataciju da je dostavljena ovjerena izjava vlasnika legalizovanog objekta da se odriče prava na pokretanje sudskog spora po bilo kom osnovu u vezi sa korišćenjem objekta.

Podsjećamo da je pravo svakog građanina pravo na žalbu koje se može limitirati samo ako se striktno navede osnov.

U zakonu vidimo i pojedina prenormiranja.

Recimo u članu 15, navodi se obaveza nadležnih organa da i pored predaje premjera objekta koji vrši i ovjerava geodetska firma, izvrši uvid na terenu i uporedi stanje sa elaboratom i orto foto snimkom. Ovo postupak čini opterećujućim sa 50-60 hiljada izlazaka na teren samo da bi se potvrdilo nešto što je odgovornost firme koja se bavi premjerom i koja stoji iza tačnosti podataka. Smatramo da je značajnije uvesti ozbiljne kazne za podnosioca zahtjeva ako se utvrdi prekršaj, nego tražiti da se elaborat ispravi jer neispravnam premjerom podnosilac zahtjeva time dovedi instituciju u zabludu.

Takođe, u okviru člana 28, koji se odnosi za naknade za korišćenje prostora, nije razrađena situacija objekata podignutih na zemljištu u vlasništvu države a gdje nije postignut sporazum o imovinsko-pravnim odnosima. Postavlja se pitanje, u čijem će vlasništvu biti ovi objekti, kako može upisati objekat u katastar, te da li vlasnik zemljišta, u tom slučaju, može pokrenuti postupak legalizacije.

Ono čemu se veoma protivimo je isijecanje nelegalnog objekta sa vodovodne, kanalizacione i električne mreže po dobijanju negativnog rjesenja o legalizaciji. Za državu je mnogo korisnije da vlasnik nelegalizovanog objekta plaća naknadu za korišćenje prostora do njegovog uklanjanja, nego da ima objekat koji može ostati prazan i napušten bez priključaka čime se stvaraju uslovi za formiranje “avetinjskih” četvrti i ugrožavanje bezbijednosti građana. Ono što tu treba spriječiti, po našem mišljenju je sprječavanje izdavanja neformalno sagrađenih objekata, kako u privredne tako u svrhe turizma i stanovanja. Striktna primjena takvih normi obeshrabrila bi dalju neformalnu gradnju i divljanje sa izgradnjom vikendica i objekata, vrlo često i u zaštićenim oblastima. Davanje nadležnosti inspekcijama da kontrolišu boravak u neformalno sagrađenim objektima i kažnjavanje ove prakse obesmislilo bi dalje cvetanje ove prakse.

Na kraju, dodali bismo da, se u potpunosti saglašavamo sa sa Ministarstvom koje je istrajalo sa opštim uslovom za legalizaciju da objekat mora biti evidentiran na orto foto snimku. Bez insistiranja na ovom uslovu, praksa eliminacije neformalne izgradnje ostaće u domenu teorije.